بخش تحقيقات اصلاح تهيه بذر چغندرقند

معرفي:

اين بخش همزمان با تأسيس مركز و با ورود چند رقم چغندرقند از خارج و انجام آزمايشهاي مقايسه عملـكرد آغاز به كار كرد و فعاليت هاي زيادي را در جهت به نژادي و به زراعي اين محصول مهم استراتژيك زراعي با  نظارت علمي و فني  مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندرقند انجام داده است. در گذشته تحقيقات مربوط به چغندر قند به عنوان  بخشي از فعاليت هاي اداره تحقيقات زراعي انجام مي شد اما در حال حاضر  تحقيقات مربوط به آن در يك بخش تحقيقاتي مستقل صورت مي گيرد. بخش تحقيقات چغندرقند هماهنگ با موسسه تحقيقات چغندرقند و در چارچوب اولويتهاي تحقيقاتي براي منطقه خوزستان در دو زمينه به نژادي و به زراعي به دنبال بهبود عملكـرد چغندرقند در اين منطقه ميباشد و تا كنون با همكاري موسسه مذكور دو رقم منوژرم و يك رقم پلي ژرم مقاوم به بولت مناسب منطقه اصلاح و  معرفي كرده است . همچنين طرحهاي زيادي در خصوص بهينه سازي مصرف كود ، بذر ، تراكم بوته ، تاريخ كاشت و برداشت و كنترل علف هاي هرز انجام شده و براساس نتايج آنها ، توصيه هاي لازم به زارعين منطقه صورت ميگيرد(شكل 1).كارخانه قند دزفول به دنبال نتايج حاصل از اجراي آزمايشاتي كه در اين مركز صورت گرفته تأسيس شد و اينك چغندرقند يكي از مهمترين محصولات منطقه محسوب مي گردد كه سالانه بيش از 7 هزار هكتار از اراضي مناسب منطقه را به خود اختصاص داد. ميانگين عيار قند و عملكرد ريشه به ترتيب 13 درصد و 50 تن در هكتار است. در برنامه هاي آينده بخش ، تحقيق در مورد توسعه كشت چغندرقند به منــاطق جديــد اســتان مانند بهبهان ، ايذه و استانهاي همجوار مانند ايلام ، بررسي ميزان خسارت و روشهاي كنترل بيماريهاي عمده  منطقه ( لكه برگي ، گال قارچي ) و توسعه هرچه بيشتر كشت بذر منوژرم قرار دارد. 

تاريخچه زراعت چغندرقند در استان خوزستان

مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد, در سال 1342 به منظور ايجاد تغييرات بنيادي در نظام كشاورزي منطقه و انجام تحقيقات جهت شناخت پتانسيل هاي كشاورزي منطقه و معرفي روش هاي نوين زراعت ، محصولات جديد در اراضي آبخور سد دزتاسيس گزديد.در گذشته، تحقيقات گسترده اي روي اين محصول در زمينه هاي بهزراعي و بهنژادي بعمل آمده است . همزمان با اين تحقيقات، پژوهش هايي نيز توسط دانشگاه شهيد چمران اهواز ( جنديشاپور سابق ) صورت پذيرفته است .

   در بدو تاسيس مركز، تحقيقات مربوط به چغندر قند به عنوان بخشي از فعاليت هاي اداره تحقيقات زراعي انجام مي شد .اما در حال حاضر تحقيقات مربوط به آن در يك بخش تحقيقاتي مستقل صورت مي گيرد

طبق گزارش هاي موجود , اولين فعاليت هاي تحقيقاتي درزمينه زراعت چغندر قند پاييزه در استان خوزستان توسط مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد وابسته به طرح آبياري دز با هدف معرفي , توسعه و ترويج اين محصول ، در سال 1343 آغاز گرديد .   براي دستيابي به اين هدف , مجريان طرح, ضمن تبادل نظر و مشورت با مسئولان ذيربط كشور و همكاري با بنگاه وقت اصلاح و تهيه بذر چغندر قند طرح جامعي براي رسيدن به اهداف فوق الذكر تهيه نمودند. دراين طرح با استفاده از 20 رقم از واريته هايي كه در كرج مورد بررسي قرار گرفته بودند, كار مطالعه در باره بررسي امكان كشت اين محصول در استان خوزستان آغاز گرديد.درسالهاي بعد تعدادي از ارقام نا منا سب براي اين منطقه حذف و با ارقامي از كشورهاي آمريكا و اروپا جايگزين گرديد. در ادامه فعاليت هاي تحقيقاتي , بسياري از عوامل زراعي مانند تاريخ كاشت ، آبياري ، تغذيه ، تراكم بوته و مقايسه ارقام مورد بررسي قرار گرفت. نتايج اين بررسي ها نشان داد كه چغندرقند مي تواند به عنوان يك محصول با صرفه و استراتژيك در تناوب زراعي منطقه قرار گيرد. در نتيجه زمينه توسعه و ترويج آن دربين كشاورزان منطقه فراهم گرديد .اين امر موجب راه اندازي كارخانجات قند اهواز و دزفول گرديد.به طوريكه نخستين بار چغندر قند در اراضي اطراف كارخانه قند اهواز در سطح وسيع كشت گرديد. واز سال 49-1348، بخشي از اراضي شهرستان دزفول، به كشت چغندر قند اختصاص يافت . در حال حاضر بخش تحقيقات چغندرقند هماهنگ با موسسه تحقيقات چغندرقند در چارچوب اولويتهاي تحقيقاتي براي منطقه خوزستان در دو زمينه بهنژادي و بهزراعي به دنبال بهبهود عملكـرد چغندرقند در اين منطقه ميباشد). و تا كنون با همكاري موسسه فوق الذكر دو رقم منوژرم و يك رقم پلي ژرم مقاوم به بولت مناسب منطقه اصلاح و تهيه شده و معرفي گرديده است   . همچنين طرحهاي زيادي در خصوص بهينه سازي مصرف كود ، بذر ، تراكم بوته ، تاريخ كاشت ، كنترل علف هاي هر توسط اين بخش انجام شده است و براساس نتايج آنها ، توصيه هاي لازم به زارعين منطقه صورت ميگيرد.كارخانه قند دزفول به انگيزه نتايج حاصل از اجراي آزمايشاتي كه در اين مركز صورت گرفت تأسيس شد. و اينك چغندرقند يكي از محصولات مهم منطقه محسوب ميگرددوسالانه بيش از 7 هزار هكتار از اراضي مناسب منطقه به كشت اين محصول اختصاص داده ميشود.

  اهميت اقتصادي چغندر قند در استان

          چغندر از مهمترين گياهان صنعتي و از منابع عمده توليد شكر در استان خوزستان به شمار مي آيد . نياز روزافزون كشور به توليد شكر و تأمين حدود 70% توليد داخلي شكر از چغندر قند ، اهميت اقتصادي اين محصول را به خوبي نشان مي دهد . كشت چغندرقند پائيزه يا زمستانه در خوزستان به علت استفاده گياه از بارندگي هاي پائيز و زمستان و در نتيجه تأمين مقداري از نياز آبي آن يكي از محصولات استراتژيك و اقتصادي است كه در حال حاضر در سطح 9 هزار هكتار از اراضي شمال استان كشت مي گردد . علاوه بر پتانسيل توليد بالا ، وجيني بودن و اثرات تناوبي آن بر كشت هاي بعدي ونيز مكانيزه بودن تمامي عمليات كاشت ، داشت و برداشت بر اهميت آن افزوده است . توليد محصولات جنبي آن نظير تفاله  و ملاس و ايجاد اشتغال در بخش كشاورزي و صنعت منطقه و همچنين تأمين چغندر قند مورد مصرف كارخانه هاي قند استان با مجموع ظرفيت 7500 تن در روز اهميت استراتژيك اين محصول را روشن مي سازد .  از اينرو اين بخش با تحقيق پيرامون مسائل و مشكلات مختلفي كه ممكن است اين محصول در منطقه با آن روبرو شود . سعي در بهبهود عملكرد و كيفيت اين محصول داشته است و در حال حاضر تحقيقات آن حول دو محور اصلي به نژادي و به زراعي ميباشد كه علاوه بر معرفي ارقام مناسب از نظر داشتن خصوصيات لازم براي كشت در اين منطقه ، كارايي نهادهاي مصرفي از قبيل كود ، سم ، آب آبياري ، بذر … را افزايش دهد.